Ayak ve bileklerin şişmesi oldukça sık rastlanan bir durumdur ve genelde endişe etmeniz gerekmez, özellikle de uzun süre ayakta duruyor veya çok yürüyorsanız. Ancak bu şişlikler çok uzun süre devam ediyor veya başka belirtilerle beraber ortaya çıkıyorsa, bu ciddi bir sağlık sorununun göstergesi olabilir. Ayak ve bileklerinizin şişmesinin bazı nedenlerini aşağıda bulabilirsiniz.
 

Hamilelik sırasında çıkabilecek sorunlar

Hamilelik sırasında ayak ve bileklerinizin biraz şişmesi normaldir. Ancak, ani veya aşırı şişme hamileliğin 20. haftasından sonra idrardaki protein ve hipertansiyon ile kendini gösteren ciddi bir durum olan preeklampsi işareti olabilir. Eğer aşırı bir şişme varsa, ya da şişme ile birlikte karın ağrısı, baş ağrısı, idrarda azalma, mide bulantısı veya kusma, ya da görme bozukluğu gibi başka belirtiler de varsa, bir an önce doktorunuza danışın.

Ayak ya da bilek incinmeleri

Ayak veya ayak bileği yaralanmaları şişliğe yol açabilir. Bir lezyon veya yanlış bir adım bileği tutan bağ dokunun normalden fazla gerilmesine neden olduğunda oluşan burkulmalar bu yaralanmaların en yaygın olanıdır. Bir ayak veya ayak bileği yaralanması nedeniyle oluşan şişliği azaltmak için, yaralı ayak bileği veya ayakla yürümeyerek dinlenmelisiniz. Buz torbaları kullanın, ayak ya da bileğinizi sargı beziyle sıkıca sarın ve bir tabure ya da yastık yardımıyla yükseltin. Şişlik ve ağrı şiddetliyse ya da evde uyguladığınız tedaviyle durumu geliştiremediyseniz doktorunuza danışın.

Lenf ödemi

Bu, lenfatik sistemin yokluğunda ya da bu sistemdeki sorunlara bağlı olarak; veya lenf düğümleri alındıktan sonra gelişebilen, dokularda lenfatik sıvı birikmesi durumudur. Lenf, damar ve kılcal damarların oluşturduğu geniş ağ boyunca hareket eden protein açısından zengin bir sıvıdır. Lenf düğümleri içlerinden geçen lenfi süzerek içindeki bakteri ve benzeri istenmeyen maddeleri yakalar ve yokederler.

Damarlarda ya da lenf düğümlerinde bir sorun olduğunda, sıvı hareketi bloke olabilir. Eğer tedavi edilmezse, lenf birikimi yaraların iyileşmesini etkileyebilir ve enfeksiyonlara ve şekil bozukluklarına neden olabilir. Lenf ödemi, kanser hastalarında radyoterapi veya lenf düğümü alınmasından sonra yaygın görülen bir durumdur. Eğer kanser tedavisi geçirdiyseniz ve şişkinliğiniz varsa, hemen doktorunuza danışın.

Venöz (toplardamar) yetersizliği

Ayak bileği ve ayaklardaki şişme, kanın ayak ve bacaklardaki damarlardan yukarı kalbe yeterince çıkamaması durumu olan venöz yetersizliğinin çok karşılaşılan bir erken belirtisidir. Normalde, damarlar yukarı akan kanı tek yönlü kapakçıklarla tutarlar.

Bu kapakçıklar hasar gördüğünde ya da zayıfladığında, damarlar ve vücut sıvılarıyla aşağı süzülen kan, alt uzuvlarda, özellikle de ayak bilekleri ve ayaklardaki yumuşak dokuda birikir. Kronik venöz yetmezliği ciltte değişikliklere neden olur ve deri ülserleri ve enfeksiyonlara da yol açabilir. Eğer venöz yetmezlik belirtileri gösteriyorsanız, doktorunuza danışmalısınız. 

Enfeksiyon

Ayak ve ayak bileklerindeki şişkinlik enfeksiyon belirtisi olabilir. Diyabetik nöropati veya ayaklarındaki sinirlerle ilgili diğer sorunları olan insanlar, çok yüksek ayak enfeksiyonu kapma riski taşırlar. Eğer diyabetiniz varsa, ayaklarınızı hergün kabarcıklar ve ülser için kontrol etmeniz çok önemlidir, çünkü sinirlerde oluşacak hasar acı hissinizi köreltebilir ve ayak problemleriniz hızla ilerleyebilir. Eğer ayağınızın şiştiğini farkederseniz ya da iltihaplanmış gibi görünen bir yaranız varsa, derhal doktorunuzla konuşun.

Kan pıhtısı

Ayak damarlarında oluşan kan pıhtıları bacaklardan kalbe kan akışını engelleyebilir ve bunun sonucunda ayak bilekleri ve ayaklarda şişliğe neden olabilir. Kan pıhtıları yüzeysel (derinin hemen altındaki damarlarda oluştuysa) veya derinde (derin ven trombozu olarak bilinen bir durum) olabilir.

Derindeki kan pıhtıları bacaklardaki birincil damarların bir veya daha fazlasını tıkayabilir. Bu pıhtılar eğer kalbe ya da akciğerlere ulaşırlarsa ölümcül olabilirler. Eğer şişkinliğin yanısıra ağrı, düşük dereceli ateş ve bazen de etkilenen bacağın renginde bir değişiklik de varsa, hemen doktorunuzu arayın. Kan sulandırıcı ilaç tedavisine ihtiyacınız olabilir.

Kalp, karaciğer ve böbrek hastalıkları

Şişkinlik bazen bir kalp, karaciğer veya böbrek hastalığının işareti olabilir. Geceleri şişen ayak bilekleri, kalbin sağ tarafındaki yetmezliğe bağlı tuz ve su tutumunun belirtisi olabilir. Böbrek hastalığı da ayak ve ayak bileklerinde şişmeye neden olabilir. Böbrekler düzgün çalışmadığında sıvı vücutta birikebilir. Karaciğer hastalığı kanın damarlardan bu damarları çevreleyen dokuya geçmesini engelleyen albümin adındaki proteinin üretimini etkileyebilir.

Albümin üretimi yetersiz olduğunda sıvı kaybına neden olabilir. Bu, ayak ve ayak bileklerinde fazla sıvı birikmesine neden olur; ancak sıvı aynı zamanda karın ve göğüs bölgesinde de birikebilir. Eğer şişkinlikle beraber yorgunluk, iştah kaybı, kilo alımı gibi başka belirtiler de yaşıyorsanız, hemen doktorunuza danışın. Eğer nefes almak sizin için zor veya ağrılıysa, ya da göğsünüzde bir baskı veya ağırlık hissederseniz, ambulans çağırın.

İlaçların yan etkileri

Ayak ve bileklerdeki şişme, pek çok ilacın yan etkisi olarak ortaya çıkar. Eğer şişkinliğin aldığınız ilacın yan etkisi olduğundan şüpheleniyorsanız doktorunuza danışın. Aldığınız ilacın yararları, biraz şişmeye katlanmaya değebilir. Eğer çok ciddi bir şişkinlik yaşıyorsanız ilacınızı ya da aldığınız ilacın dozunu değiştirmeniz gerekebilir.